توری فلزی چیست؟ مزایا، انواع و کاربرد

اهمیت توری فلزی تنها به استحکام و دوام آن محدود نمی‌شود؛ بلکه ویژگی‌هایی مانند مقاومت در برابر خوردگی، قابلیت شکل‌پذیری، و سازگاری با محیط‌های مختلف، باعث شده این محصول در میان مهندسان و طراحان صنعتی جایگاه ویژه‌ای داشته باشد. در افزیر، با بررسی دقیق‌تر انواع توری فلزی، مزایا و کاربردهای آن، به درک جامع‌تری از این متریال مهم و نقش آن در صنایع گوناگون می‌رسیم.

توری فلزی چیست؟

توری فلزی (Metal Mesh) شبکه‌ای از سیم‌ها یا مفتول‌های فلزی است که با روش‌هایی مانند جوش‌دادن، بافتن یا پانچ‌کردن به هم متصل می‌شوند تا سازه‌ای مقاوم در برابر فشار، کشش و عوامل محیطی ایجاد کنند. این توری‌ها بسته به کاربرد، از فولاد، استیل ضدزنگ، آلومینیوم، مس یا گالوانیزه ساخته می‌شوند. نوع فلز و ضخامت مفتول نقش مستقیمی در استحکام و طول عمر آن دارد؛ به‌عنوان مثال، توری گالوانیزه در برابر زنگ‌زدگی مقاوم است و توری استیل برای صنایع غذایی و شیمیایی گزینه‌ای ایده‌آل محسوب می‌شود. از نظر ساخت، توری فلزی در دو نوع بافتی (Woven) و جوشی (Welded) تولید می‌شود؛ نوع بافتی انعطاف‌پذیرتر و نوع جوشی سخت‌تر و پایدارتر است. به دلیل مقاومت بالا، تنوع طراحی و قابلیت تولید در ابعاد مختلف، توری استیل در صنایعی چون ساختمان‌سازی، معدن، پتروشیمی، کشاورزی و معماری داخلی کاربرد گسترده‌ای دارد.

از فولاد تا آلومینیوم؛ متریال‌های محبوب در ساخت توری فلزی

بسته به نوع پروژه و شرایط محیطی، از فلزات مختلفی برای تولید این توری‌ها استفاده می‌کنند. متداول‌ترین و کارآمدترین متریال‌ مورد استفاده در ساخت توری فلزی عبارتند از:

1. فولاد (Alloy Steel)

مقاومت مکانیکی بالا، تحمل بار زیاد و قیمت مناسب، فولاد را به گزینه‌ ایده‌آل برای پروژه‌های ساختمانی، عمرانی و صنعتی تبدیل کرده است. توری‌های فولادی اغلب در سازه‌های بتنی، فنس‌کشی، و محافظت از تجهیزات به کار می‌روند. البته در محیط‌های مرطوب باید از پوشش گالوانیزه یا رنگ ضدزنگ برای افزایش دوام آن استفاده شود.

2. فولاد گالوانیزه (Galvanized Steel)

در این نوع، از فولاد پوشش‌داده‌شده با روی (Zn) ساخته می‌شود تا در برابر زنگ‌زدگی و خوردگی مقاوم باشد. فرایند گالوانیزه‌کردن، عمر مفید توری را به‌طور قابل‌توجهی افزایش می‌دهد و آن را مناسب استفاده در فضاهای باز، مناطق مرطوب و پروژه‌های کشاورزی می‌کند.

3. استیل ضدزنگ (Stainless Steel)

یکی از باکیفیت‌ترین و بادوام‌ترین متریال‌ها در تولید توری فلزی، استیل ضدزنگ است. مقاومت عالی در برابر رطوبت، مواد شیمیایی و دمای بالا، این نوع توری را برای صنایع غذایی، دارویی و پتروشیمی بسیار مناسب کرده است. علاوه بر عملکرد فنی، سطح براق و ظاهری زیبا باعث شده در طراحی‌های معماری مدرن نیز کاربرد زیادی داشته باشد.

4. آلومینیوم (Aluminum)

توری فلزی آلومینیومی به دلیل وزن سبک، مقاومت در برابر خوردگی و قابلیت شکل‌پذیری بالا، در صنایع مختلف به‌ویژه تهویه، فیلترها و طراحی نماهای ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرد. آلومینیوم رسانایی حرارتی و الکتریکی خوبی دارد و در مقایسه با فولاد، سبک‌تر و راحت‌تر نصب می‌شود، هرچند استحکام آن اندکی کمتر است.

5. مس و برنج (Copper & Brass)

در کاربردهای خاص که زیبایی ظاهری و رسانایی الکتریکی اهمیت دارند، از توری فلزی مسی یا برنجی استفاده می‌شود. این نوع توری‌ها در صنایع الکترونیک، تزئینات داخلی و پروژه‌های هنری به کار می‌روند و به دلیل رنگ طبیعی و خاص خود جلوه‌ای لوکس و متمایز ایجاد می‌کنند.

انواع توری فلزی؛ معرفی 7 مدل پرکاربرد در صنعت و ساختمان

توری فلزی در شکل‌ها و بافت‌های متنوعی تولید می‌شود تا پاسخ‌گوی نیازهای گوناگون در صنایع مختلف باشد. تفاوت در روش ساخت، نوع فلز و ابعاد چشمه باعث به‌وجود آمدن مدل‌های مختلفی از توری‌های فلزی شده است که هرکدام عملکرد و ویژگی‌های خاص خود را دارند. در ادامه، پرکاربردترین انواع توری فلزی مورد استفاده در پروژه‌های صنعتی، عمرانی و ساختمانی را آورده‌ایم:

1. توری فلزی گابیون (Gabion Mesh)

شبکه‌ای قفس‌مانند از مفتول‌های گالوانیزه یا روکش‌دار PVC است که داخل آن با سنگ یا مصالح پر می‌شود. این توری با مقاومت بالا در برابر آسیب و فشار محیطی، در ساخت دیوارهای حائل، کنترل فرسایش خاک و تثبیت شیب‌ها کاربرد دارد. ترکیب استحکام و انعطاف‌پذیری، گابیون را به گزینه‌ ایده‌آلی برای پروژه‌های عمرانی و سازه‌های سنگین تبدیل کرده است.

2. توری فلزی سرندی (Wire Screen Mesh)

توری فلزی سرندی یا توری غربال، از مفتول‌های فولادی یا استیل با قطرهای مختلف تولید می‌شود. این نوع توری با بافت منظم و چشمه‌های دقیق برای جداسازی و دانه‌بندی مواد در معادن، کارخانجات شن و ماسه و صنایع غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. مزیت اصلی آن، استحکام بالا در برابر ضربه و ساییدگی است. در صنایع معدنی، انتخاب درست قطر سیم و اندازه چشمه تاثیر مستقیم بر کارایی توری سرندی دارد.

3. توری فلزی مرغی (Chicken Wire Mesh)

توری فلزی مرغی از سیم‌های نازک و منعطف با بافت شش‌ضلعی ساخته می‌شود و به‌دلیل وزن کم، قیمت مناسب و نصب آسان، برای حصارکشی، محافظ گیاهان، قفس حیوانات و دکورهای سبک کاربرد دارد. این توری معمولاً از فولاد گالوانیزه یا آلومینیوم تولید می‌شود و در برابر زنگ‌زدگی مقاوم است. به‌دلیل تنوع و کاربرد بالا، از پرکاربردترین توری‌های فلزی سبک در ایران محسوب می‌شود.

4. توری فلزی پرسی (Crimped Wire Mesh)

توری فلزی پرسی، از مفتول‌های پیش‌موج‌دار شده تشکیل شده که در هم تنیده و در جای خود ثابت می‌مانند و برای غربالگری مواد سنگین، محافظت از ماشین‌آلات، فیلترهای صنعتی و کف‌پوش‌های فلزی استفاده می‌شود. توری پرسی معمولا از فولاد یا استیل ضدزنگ ساخته می‌شود و به دلیل تحمل وزن و فشار بالا، در صنایع سنگین بسیار پرکاربرد است.

5. توری فلزی حصاری (Chain Link Fence)

توری فلزی حصاری یا فنس، از پرکاربردترین انواع توری برای حصارکشی فضاهای باز است. این توری از مفتول‌های فولادی یا گالوانیزه به‌صورت بافت زنجیری تولید می‌شود و مقاومت بالایی در برابر شرایط جوی و رطوبت دارد. به دلیل نصب آسان، انعطاف‌پذیری و هزینه نگهداری پایین، کاربرد گسترده‌ای در زمین‌های ورزشی، کارخانه‌ها، پارکینگ‌ها و فضاهای عمومی دارد.

6. توری فلزی لوزی (Expanded Metal Mesh)

توری فلزی لوزی از ورق‌های فلزی تولید می‌شود که طی فرآیند برش و کشش، به شبکه‌ای با الگوی لوزی‌شکل تبدیل می‌گردد. این ساختار، وزن توری را کاهش داده و در عین حال استحکام بالایی فراهم می‌کند.
از توری لوزی در ساخت سطوح ضدلغزش، نرده‌ها، سقف‌های کاذب و فیلترهای صنعتی استفاده می‌شود. نبود اتصالات جوشی در این نوع توری، استحکام کلی ساختار را افزایش داده و خطر شکستگی در نقاط اتصال را از بین می‌برد.

7. توری فلزی فرنگی (Hexagonal Mesh)

از نظر ظاهری مشابه توری مرغی است اما ضخامت مفتول و استحکام بالاتری دارد. توری فلزی فرنگی معمولا از فولاد گالوانیزه ساخته می‌شود و برای مصارف ساختمانی، دیوارچینی، گچ‌کاری، سقف‌های سبک و فنس‌های مقاوم به‌کار می‌رود. به دلیل ساختار شش‌ضلعی منظم و مقاومت بیشتر نسبت به توری مرغی، گزینه‌ای میان‌رده بین مدل‌های سبک و سنگین در بسیاری از پروژه‌های عمرانی و صنعتی، توری فرنگی محسوب می‌شود.

مهم‌ترین کاربردهای توری فلزی در صنعت و ساختمان

توری فلزی نه‌تنها در پروژه‌های سنگین عمرانی، بلکه کاربرد گسترده‌ای در تولید تجهیزات صنعتی، فیلترها و حتی طراحی دکوراسیون داخلی دارد:

• صنعت ساختمان و عمران برای مسلح‌سازی بتن و گچ‌کاری، افزایش چسبندگی ملات و جلوگیری از انواع ترک در سطوح بتنی و گچی؛ حصارکشی و محافظت محیطی در اطراف زمین‌ها، کارگاه‌ها و فضاهای عمومی؛ سقف و نمای ساختمان در طراحی نماهای مدرن، سقف‌های کاذب و سازه‌های تزئینی؛ ساخت دیواره‌های سنگی مقاوم و کنترل جریان آب یا خاک در شیب‌ها
• صنایع معدنی و متالورژی برای جداسازی و دانه‌بندی سنگ‌ها، شن و ماسه و مواد خام در معادن و کارخانه‌ها
• صنایع نفت، گاز و پتروشیمی برای فیلتر، محافظ لوله‌ها و تجهیزات فرآیندی در محیط‌های صنعتی با دمای بالا و تماس مستقیم با مواد شیمیایی؛ در پالایشگاه‌ها، واحدهای تقطیر و سیستم‌های فیلتراسیون
• صنایع غذایی و دارویی مانند تجهیزات فیلتراسیون، خشک‌کن‌ها، قفسه‌ها و محافظ دستگاه‌ها در محیط‌های بهداشتی
• کشاورزی و دامداری در قالب فنس، قفس حیوانات، محافظ گیاهان و سازه‌های نگهدارنده
• صنایع خودروسازی و ماشین‌آلات برای محافظت از رادیاتور، سیستم تهویه، فیلترهای هوا و قطعات حساس در بخش فنی خودرو و تجهیزات صنعتی
• معماری داخلی و طراحی دکوراسیون برای ساخت پارتیشن‌های فلزی، سقف‌های تزئینی، دیوارهای دکوراتیو و حتی مبلمان سبک صنعتی در طراحی داخلی فضاهای تجاری و صنعتی
• صنایع نظامی و امنیتی به‌عنوان حفاظ اطراف مراکز حساس، حصارهای امنیتی و موانع فیزیکی

مقایسه بین توری فلزی جوش داده شده و توری فلزی بافته شده

در میان انواع توری فلزی، دو مدل جوش‌داده‌شده (Welded Wire Mesh) و بافته‌شده (Woven Wire Mesh) بیشترین کاربرد را در صنایع مختلف دارند. تفاوت اصلی این دو نوع در روش اتصال سیم‌ها، میزان استحکام، انعطاف‌پذیری و نوع کاربرد آن‌ها است. شناخت ویژگی‌های هر یک به انتخاب صحیح در پروژه‌های صنعتی و ساختمانی کمک می‌کند:

توری فلزی جوش‌داده‌شده (Welded Mesh)

در توری فلزی جوش‌داده‌شده، مفتول‌ها در فواصل منظم قرار گرفته و در نقاط تقاطع با جوش الکتریکی یا حرارتی به هم متصل می‌شوند. این ساختار شبکه‌ای، مستحکم و مقاوم در برابر فشار و تغییر شکل از جنس فولاد گالوانیزه یا استیل است و به‌دلیل دوام بالا، انتخاب ایده‌آلی برای سازه‌های سنگین و پروژه‌های باربر هستند.

توری فلزی بافته‌شده (Woven Mesh)

در توری فلزی بافته‌شده، سیم‌ها به‌صورت متقاطع و منظم از روی یکدیگر عبور داده می‌شوند تا شبکه‌ای انعطاف‌پذیر و قابل فرم‌دهی ایجاد کنند. این نوع توری فاقد جوش در محل تقاطع‌ها است و از نظر ساختار شباهت زیادی به پارچه فلزی دارد. توری‌های بافته‌شده به دو گروه اصلی تقسیم می‌شوند:

توری فلزی ریزبافت (Fine Mesh)

دارای چشمه‌های بسیار کوچک و مفتول‌های نازک است و در صنایع فیلترسازی، غربال مواد پودری، صنایع غذایی و دارویی به‌کار می‌رود. این نوع توری دقت بالایی در جداسازی ذرات ریز دارد.

توری فلزی درشت‌بافت (Coarse Mesh)

با چشمه‌های بزرگ‌تر و مفتول ضخیم‌تر تولید می‌شود و در کاربردهای صنعتی سنگین‌تر مانند محافظ تجهیزات، غربال سنگ و مصالح ساختمانی استفاده می‌شود.

تفاوت توری مفتولی و توری ورقه ای چیست؟

توری مفتولی و توری ورقه‌ای هر دو نوع در صنایع مختلف کاربرد دارند، اما تفاوت آن‌ها در روش ساخت، استحکام، وزن و نوع کاربرد است. شناخت این تفاوت‌ها به انتخاب صحیح نوع توری برای هر پروژه کمک می‌کند:

توری مفتولی (Wire Mesh)

توری مفتولی از درهم‌تنیدن یا جوش‌دادن مفتول‌های فلزی از جنس فولاد، استیل یا گالوانیزه تولید می‌شود که به‌صورت شبکه‌ای منظم در کنار هم قرار می‌گیرند. ویژگی‌های این نوع توری فلزی عبارتند از:

• ساختار شبکه‌ای از سیم‌های فلزی با مقاطع دایره‌ای یا مربعی
• تولید به روش‌های جوشی یا بافتی
• قابلیت تنظیم اندازه چشمه و ضخامت سیم
• انعطاف‌پذیرتر نسبت به ورق‌های فلزی
• امکان استفاده در رول یا پانل‌های پیش‌ساخته

توری‌های مفتولی در پروژه‌های عمرانی (آرماتوربندی، گچ‌کاری، حصارکشی)، صنایع معدنی (غربالگری مواد)، صنایع غذایی و فیلترسازی به‌کار می‌روند. توری جوشی و توری بافته‌شده هر دو زیرمجموعه توری مفتولی هستند.

توری ورقه‌ای (Expanded or Perforated Metal Sheet)

توری فلزی ورقه‌ای از برش، پانچ یا کشش ورق‌های فلزی تولید می‌شود. در این روش، هیچ سیمی به‌کار نمی‌رود و خود ورق فلزی به شبکه‌ای با الگوهای مشخص (معمولا لوزی، دایره یا شش‌ضلعی) تبدیل می‌شود. ویژگی‌های این مدل عبارتند از:

• ساختار یکپارچه و بدون درز
• مقاومت بالا در برابر فشار و ضربه
• ظاهری یکنواخت و دقیق
• وزن کمتر در مقایسه با ورق کامل اما سنگین‌تر از توری مفتولی
• امکان تولید با طرح‌ها و الگوهای متنوع (لوزی، سوراخ‌دار، مشبک)

از توری ورقه‌ای در نماهای معماری، نرده‌ها، سقف‌های کاذب، محافظ ماشین‌آلات، سطوح ضدلغزش و تجهیزات تهویه استفاده می‌شود. به دلیل استحکام زیاد و طراحی یکپارچه، در فضاهای صنعتی و تزئینی هم پرکاربرد است.

قیمت توری فلزی و فاکتورهای تاثیرگذار بر آن

قیمت توری فلزی متغیر است و بر اساس مجموعه‌ای از عوامل فنی و اقتصادی تعیین می‌شود. نوع فلز، روش تولید، ضخامت مفتول یا ورق، ابعاد چشمه‌ها و نوع پوشش از مهم‌ترین پارامترهایی هستند که تاثیر مستقیم در هزینه نهایی دارند:

• جنس فلز: برای مثال، فولاد سیاه ارزان‌تر است و مقاومت کمتری در برابر زنگ‌زدگی دارد؛ اما استیل ضدزنگ گران‌تر است و مناسب استفاده در صنایع بهداشتی.
• ضخامت مفتول یا ورق: هرچه ضخامت بیشتر، وزن و قیمت بالاتر
• اندازه چشمه‌ها: چشمه‌های ریزتر = مصرف فلز بیشتر = قیمت بالاتر
• روش تولید: توری جوشی، دقیق‌تر و مقاوم‌تر، قیمت بالاتر دارد؛ توری بافته‌شده انعطاف‌پذیرتر است و توری ورقه‌ای (پانچ یا لوزی)، استحکام زیاد، هزینه تولید بالاتر دارد.
• نوع پوشش محافظ: پوشش گالوانیزه گرم، رنگ پودری یا آبکاری الکترولیتی = افزایش قیمت و دوام بیشتر
• ابعاد و سفارش: توری‌های غیراستاندارد یا برش‌خورده طبق سفارش، هزینه بیشتری دارند.
• نوسانات بازار فلزات و ارز: تغییر قیمت جهانی فولاد، مس و آلومینیوم مستقیم بر قیمت توری فلزی اثر می‌گذارد.
• برند و کیفیت ساخت: کیفیت جوش و پوشش بهتر در کنار تولیدکنندگان معتبر، قیمت بالاتر ولی دوام بیشتر دارد.

نکات کلیدی هنگام خرید توری فلزی برای کاربردهای مختلف

انتخاب توری فلزی مناسب به شرایط محیطی، نوع پروژه و هدف استفاده بستگی دارد. رعایت چند نکته کلیدی هنگام خرید می‌تواند طول عمر، ایمنی و کارایی توری را تضمین کند:

• تعیین نوع کاربرد: صنعتی، ساختمانی، کشاورزی، تزئینی یا فیلترسازی
• انتخاب جنس مناسب: فولاد، گالوانیزه، استیل ضدزنگ، آلومینیوم یا مس بسته به محیط و مقاومت مورد نیاز.
• ضخامت و اندازه چشمه‌ها: مفتول ضخیم و چشمه کوچک یا متوسط برای پروژه‌های سنگین؛ مفتول نازک و چشمه بزرگ‌تر برای پروژه‌های سبک یا تزئینی

جدول مقایسه توری فلزی و مش فایبرگلاس: مزایا و معایب

انتخاب مصالح مناسب برای شبکه‌ها و پوشش‌ها، نقش مهمی در دوام، مقاومت و هزینه در صنایع و ساختمان دارد. توری فلزی و مش فایبرگلاس از پرکاربردترین گزینه‌ها هستند که هرکدام ویژگی‌ها، مزایا و محدودیت‌های خاص خود را دارند. در ادامه، جدول مقایسه‌ای بین این دو نوع شبکه آورده شده است:

توری فلزی برای اجرای وال‌ مش مناسب نیست!

در پروژه‌های ساختمانی، به‌ویژه در اجرای ملات مسلح شده برای مهار دیوارهای بلوکی (وال مش)، انتخاب نوع شبکه تقویت‌کننده اهمیت حیاتی دارد. برخلاف برخی تصورها، توری فلزی برای این کاربرد مناسب نیست و استفاده از آن می‌تواند موجب کاهش دوام و عملکرد دیوار شود.

طبق دستورالعمل طراحی و اجرای ملات مسلح شده با مش الیاف شیشه و همچنین پیوست ۶ استاندارد ۲۸۰۰ ایران، مصالح مورد استفاده در اجرای وال‌مش باید دارای مشخصاتی باشند که توری فلزی قادر به تامین آن‌ها نیست. این مشخصات شامل مقاومت کافی در برابر خوردگی و رطوبت، وزن سبک و قابلیت فرم‌دهی آسان روی سطح دیوار، و عدم واکنش شیمیایی با ملات سیمانی می‌شود.

فلز در تماس طولانی با ملات و رطوبت به‌سرعت دچار زنگ‌زدگی می‌شود و این امر منجر به ایجاد ترک، کاهش چسبندگی ملات و کاهش طول عمر سازه می‌گردد. به همین دلیل، مش فایبرگلاس تنها گزینه استاندارد و مجاز برای اجرای وال‌مش است و استفاده از آن تضمین می‌کند که دیوارهای مسلح شده عملکرد مطلوب و دوام بلندمدت داشته باشند.

سخن آخر

توری فلزی یکی از مصالح پرکاربرد در صنعت و ساختمان است که با تنوع جنس، ساختار و کاربرد، نقش مهمی در استحکام، ایمنی و طراحی پروژه‌ها ایفا می‌کند. انتخاب صحیح نوع توری از جوشی، بافته‌شده تا ورقه‌ای بر اساس کاربرد، شرایط محیطی و نیاز پروژه، می‌تواند کیفیت و دوام سازه را تضمین کند. با این حال، در برخی کاربردها مانند اجرای وال‌مش، استفاده از توری فلزی مناسب نیست و تنها مش استاندارد و مجاز است. رعایت دستورالعمل‌های طراحی و استانداردهای معتبر مانند پیوست ۶ استاندارد ۲۸۰۰ و دستورالعمل اجرای ملات مسلح شده با مش الیاف شیشه، کلید حصول نتایج مطلوب و افزایش طول عمر سازه‌هاست.

به‌طور کلی، آگاهی از انواع توری فلزی، ویژگی‌ها، مزایا، محدودیت‌ها و فاکتورهای تاثیرگذار بر انتخاب آن، به مهندسین، پیمانکاران و مصرف‌کنندگان کمک می‌کند تا انتخاب هوشمندانه و بهینه‌ای داشته باشند و همزمان عملکرد، امنیت و دوام پروژه‌های خود را تضمین کنند.