آیا اجرای وال مش در پروژه‌های ساختمانی مورد تایید نظام مهندسی است؟

سازمان نظام مهندسی ساختمان، جایگاه و مسئولیت واقعی آن

پیش از پرداختن به مقوله تاییدیه وال مش، بهتر است نهادی که صدور این تاییدیه را بر عهده دارد، بهتر بشناسیم. به عنوان سازمان ناظر بر ساخت و ساز در کشورمان ایران، سازمان نظام مهندسی بر پایه مجموعه ضوابط، استانداردها و نشریات اداره شده و کیفیت فنی پروژه های ساختمانی را تحت نظر دارد. قواعدی که توسط این سازمان وضع شده اند، در امر ساختمان سازی نقش تعیین کننده دارند و با کمک تشکل های حرفه ای مهندسی اجرا می گردند. نخستین قانون سازمان نظام مهندسی در سال 74 به تصویب رسید. در ابتدای سده جدید، پیش نویسی جدید از ضوابط ساختمان سازی توسط مهندسین تهیه و از سوی این سازمان ارایه شد. گفتنی است که این سازمان امروزه در تمامی استان های ایران نمایندگی دارد.
شاید این که سازمان نظام مهندسی از جمله نهادهای غیر انتفاعی به شمار می رود، این تصور غلط را به وجود بیاورد که صرفا هدف تامین منافع مهندسین را دنبال می کند؛ اما چنین نیست. سازمان نظام مهندسی ساختمان تنها بخشی از تمرکز خود را روی این موضوع قرار داده و از سوی دیگر، با وضع کردن مقررات ملی و استانداردهای مورد نیاز ساخت و ساز، پروژه های ساختمانی کشور را به رعایت آن‌ها ملزم می‌نماید. در واقع، جایگاه و مسئولیت واقعی این سازمان با در نظر گرفتن مقررات ملی ساختمان، استانداردهای وضع شده و الزامات موجود جهت قرار دادن آن‌ها در دستور کار تعریف می‌شود که عبارت است از فراهم سازی شرایط ایمن، بهداشت، صرفه اقتصادی و آرامش. بخش دیگر منافع که مربوط به صنف مهندسین است نیز دارای چارچوب و اهداف مشخصی بوده و به منظور توسعه و پیشرفت در نظر گرفته شده اند. از این رو می‌توان گفت که تمامی ضوابط و استانداردهای تدوین شده توسط این سازمان با منافع عمومی هم سو و در راستای حفظ سرمایه ملی هستند.

مناطق زلزله خیز و نقش قوانین نظام مهندسی ساختمان بر ایمنی ساخت و ساز

آمار خسارات اخیر طی زمین لرزه های رخ داده در کشورمان ایران تاسف بار و ناراحت کننده است و این موضوع زمانی ناراحت کننده تر می شود که در می یابیم بخش اعظم آن به دلیل تبعات عدم کنترل ساختمان سازی در مناطق مستعد زمین لرزه اتفاق افتاده است. یکی از این زمین لرزه ها که آثار خرابی بسیاری بر جای گذاشت و مشکل فوق را نهان تر نمود، زلزله کرمانشاه بود. این زلزله نه تنها خسارت های مالی زیادی داشت، بلکه از نظر جانی نیز خسارات شدیدی وارد نمود. پس از آن بود که توجه به وضع ضوابط مشخص ساختمان سازی در این گونه مناطق بیش تر شد؛ چرا که تنها با وضع این ضوابط و رعایت آن ها می توان خسارات این چنینی را کنترل نمود. بر همین اساس و طبق قوانین تعیین شده از سوی سازمان نظام مهندسی، کلیه نهادهای شهرداری کشور وظیفه صدور پروانه ساخت برای طرح های عمرانی و ساختمانی را بر عهده دارند و این صدور مجوز تنها در صورتی قابل قبول است که بر مبنای مقررات ملی ساختمان صورت گرفته باشد. از آن جا که سازمان نظام مهندسی دستورالعمل‌ها و استانداردهای متفاوتی به منظور ساخت و ساز در مناطق مستعد زلزله وضع نموده است، اجرای پروژه‌ها با رعایت ایمنی و بر اساس این استانداردها ضرورت دارد. تاییدیه وال مش نیز زیر نظر همین سازمان صورت می‌گیرد که باید به طراحی و محاسبات وال مش بر اساس آیین نامه های موجود پرداخت.

مناطق لرزه خیز و اهمیت مهار دیوار با وال پست

در بند قبل به اهمیت در نظر گرفتن نقش عناصر غیر سازه ای بر مقاومت کلی ساختمان در مقابل تخریب اشاره شد. دیوارها به عنوان یک دسته از این عناصر، بخش قابل توجهی از ساختمان را به خود اختصاص داده و از این رو مهار آن‌ها در برابر نیروهای ناشی از زلزله اهمیت بسیار دارد. غفلت از پایداری دیوارها همان علت پشت تخریب‌های پس از رخداد زمین لرزه است و این اتفاقات نباید با پیش گرفتن روش اشتباه مجددا تکرار شوند. در این راستا، مقاوم سازی دیوارها با وال پست و خصوصا روش دارای تاییدیه وال مش می‌تواند تاثیر قابل توجهی بر سر پا ایستادن ساختمان در حین رویارویی با نیروهای لرزه ای داشته باشد. موضوع مهار لرزه‌ای عناصر غیر باربر به قدری مهم است که ضوابط مربوط به آن اختصاصا در استانداردهای تعیین شده از سوی سازمان نظام مهندسی ساختمان گردآوری شده اند. به کارگیری سیستم وال مش در مناطق لرزه خیز اهمیت دو چندان داشته و قادر است ساختمان را در برابر نیروهای لرزه ای پایدار سازد؛ البته به شرط این که با رعایت اصول و ضوابط وضع شده انجام گردد. در رابطه با تاییدیه وال مش باید به مراجع دارای صلاحیت رجوع کرد و مسلم است که نظارت مهندسین واجد شرایط در این رابطه معیار دریافت تاییدیه وال مش قرار گرفته و تنها این معیار می تواند ایمن بودن ساختمان را در برابر زلزله های شدید تایید کند.

وال پست چیست و انواع آن کدام است؟

در یک تعریف کوتاه، وال پست را سازه ای می نامند که بر روی عناصر غیر سازه ای قرار گرفته و سبب ارتقای مقاومت آن ها می شود. این سازه در انواع مختلف، بسته به شرایط موجود، مورد استفاده واقع می شود و به عنوان بهترین راهکار جهت تامین پایداری دیوارهای غیر سازه ای کاربرد دارد. در ادامه با انواع وال پست آشنا خواهید شد.

وال مش

مهار لرزه‌ای با کمک مش فایبرگلاس که روش نوین اجرای وال پست به شمار می رود، یکی از چندین راهکار موجود به شمار آمده که اتفاقا به عنوان ساده‌ترین روش مهار لرزه‌ای دیوارهای غیر باربر، دارای تاییدیه وال مش است. به منظور کسب تاییدیه وال مش بر اساس ضوابط سازمان نظام مهندسی از توری فایبرگلاس استاندارد با مشخصات فنی لازم به عنوان عنصر اصلی در کنار مصالح دیگر استفاده می شود. به منظور اجرای وال مش باید توری مذکور روی سطح دیوار قرار گیرد و با پلاستر پوشش داده شود. از آن جا که سیستم وال مش به سادگی قابل نصب است، می‌توان در کوتاه ترین زمان ممکن، کلیه بخش‌های مورد نظر را با کمک آن به مقاومت لازم رساند. از سوی دیگر، اجرای وال مش در مقایسه با دیگر انواع وال پست کم هزینه تر است و از این رو محبوبیت بیش تری نسبت به سایر آن ها دارد. با کسب اطمینان از تاییدیه وال مش و بهره گیری از این سیستم می‌توان مهارسازی دیوارها را در مقابل نیروی باد و زلزله به بهترین شکل انجام داد.

وال پست های ساخته شده با مقطع IPE

نوعی دیگر از وال پست‌های مورد استفاده برای مهار لرزه‌ای دیوارها وجود دارد که با مقطع IPE ساخته می‌شود و به منظور اجرا از فولاد مقاوم نورد سرد و گرم بهره می برد. فولادهای مذکور از چهار قطعه نبشی یا ناودانی تشکیل می‌شوند و به شکل قطعات با نقش وادار در ساختار دیوار جای می‌گیرند. استفاده از این قطعات فولادی در دیوارهای بلندتر از 4 متر ضرورت دارد. فراهم کردن امکان حرکت دیوار در هنگام زلزله به شکل کشویی، وظیفه‌ای است که این گونه وال پست به منظور جلوگیری از تخریب و فروریزش دیوار بر عهده دارد.

وال پست با مقطع باکس فولادی

از دیگر وال پست‌های قابل استفاده در جهت مهارسازی دیوارهای غیر باربر می توان به نوع دارای مقطع باکس فولادی اشاره کرد که در نقش وادار کاربرد دارند. استفاده از یک شکل هندسی منظم به منظور اجرای این گونه وال پست الزامی است و تنها در این صورت است که بی نظمی، سازه را متوجه نخواهد ساخت. برای اتصال وال پست با مقطع باکس فولادی می‌توان از اتصالات پیچی و جوشی کمک گرفت. این نوع وال پست در کنار نبشی های کنترل کننده، شرایط را برای حرکت دیوار در حین زلزله فراهم و از آسیب دیدن ساختمان در این وضعیت ممانعت می‌کنند.

وال پست با مقطع ناودانی

در نوع بعدی وال پست‌ها از پروفیل ناودانی استفاده می‌شود که فرم U شکل دارد. لازم به ذکر است که اجرای این گونه از وال پست باید پس از جدا کردن دیوار با مصالحی چون پشم سنگ از قاب صورت گیرد. به این شکل، امکان حرکت دیوار به صورت آزادانه در زمان رویارویی با نیروهای جانبی وجود خواهد داشت. نصب وال پست با مقطع ناودانی هم به صورت پیوسته یا ممتد و هم به صورت منقطع امکان پذیر است؛ اما اگر میزان اهمیت ساختمان از نظر امنیتی بالا باشد، اجرا به صورت ممتد توصیه می‌شود؛ چرا که ریسک ایجاد خوردگی و آسیب دیدگی در دیوارها را کاهش می‌دهد. در ضمن، استفاده از نبشی در اجرای این نوع وال پست ضرورتی ندارد.

وال پست با مقطع نبشی

یکی دیگر از انواع وال پست که با هدف مقاوم سازی دیوارهای غیر سازه‌ای در برابر زلزله کاربرد دارد، نوع دارای مقطع نبشی است. در این نوع از وادارها برای مهار حرکت بیرون از صفحه دیوار استفاده می‌شود که معمولا اتصالشان به دیوار از نوع پیچی و جوشی است. از جمله دلایل مطلوبیت این نوع وال پست از نظر دست اندرکاران، امکان ساخت آن ها با ورق‌های ارزان قیمت است.

وال پست بتنی

آخرین مورد از میان انواع وال پست‌های قابل استفاده برای مهار لرزه ای دیوارها نوعی بتنی است. این نوع وال پست از بتن آرمه یا مسلح ساخته می شود و عموما در سازه های دارای مصالح بنایی به کار می رود. به منظور اجرای وال پست بتنی از ورق، بست و سیم آرماتوربندی استفاده می‌شود.

برای آشنایی بیشتر با انواع وال پست های مورد استفاده برای مهار دیوارهای داخلی و پیرامونی می توانید به مطالعه “انواع وال پست ها” بپردازید.

وال مش، نسل نوین نوین مهار دیوارهای داخلی و پیرامونی ساختمان بتنی و فولادی

با توجه به این که موضوع مقاوم سازی ساختمان ها در طی چند سال اخیر توجه زیادی را به خود جلب نموده، استفاده از روش‌های نوین مثل نصب توری فایبرگلاس با تاییدیه وال مش مرسوم‌تر شده است. در کنار این مورد، عوامل دیگری نیز وجود دارند که بدون شک در روند تصمیم گیری موثر واقع می‌شوند. مهارسازی با مش فایبرگلاس به عنوان یکی از راهکارهای موجود که در بخش قبلی معرفی شد، علاوه بر داشتن تاییدیه وال مش دارای مزایای بسیاری است که آن را به بهترین گزینه پیش رو تبدیل کرده اند. این مزایا به عبارتی با برطرف نمودن نقاط ضعف و معایب وال پست‌های فلزی و بتنی حاصل شده اند و در ادامه مورد بررسی قرار می گیرند.

• صرفه اقتصادی

شاید مهم ترین فاکتوری که استفاده از مش فایبرگلاس را به مطلوب ترین گزینه جهت مهار لرزه ای دیوارهای غیر باربر تبدیل نمود، این مورد، یعنی اقتصادی بودن آن در عین بهره مندی از تاییدیه وال مش باشد. نصب وال مش برخلاف دیگر انواع وال پست با کم ترین هزینه امکان پذیر است. در این سیستم از مصالح فلزی گران قیمت خبری نیست و به جای آن از مش فایبرگلاس AR به عنوان عنصر اصلی تشکیل دهنده ساختار شناخته می‌شود که قیمت مناسبی دارد. از طرف دیگر، با توجه به استانداردهای مرتبط با تاییدیه وال مش، امکان نصب این توری بر دیوار مورد نظر با بهره گیری از پلاسترهای معدنی (گچی و سیمانی) وجود دارد که معمولا با هزینه پایین تری نسبت به دیگر مصالح قابل تهیه هستند. سایر مواردی که برای اجرای وال پست سنتی مورد نیاز هستند، در اجرای وال مش کاربردی ندارند. کلیه این موارد سبب شده اند انتخاب این گزینه، انتخابی به صرفه و در عین حال بهره مند از کیفیت مناسب و دارای تاییدیه وال مش باشد.

• نصب ساده

جالب است بدانید که اجرای وال مش بدون نیاز به اکیپ متخصصی که باید برای نصب وال پست های سنتی آموزش دیده و در کنار این تخصص، دارای تجربه نیز باشند، شدنی است. نصب توری وال مش به قدری ساده است که نیروهای نیمه ماهر نیز از پس آن بر می آیند. در واقع در فرایند اجرای این سیستم پیچیدگی خاصی وجود ندارد و همین امر، نصب آن را ساده می‌سازد. این سادگی عمل البته بر فاکتورهای لازم جهت کسب تاییدیه وال مش تاثیر منفی نداشته و کیفیت عملکرد این سیستم را مخدوش نمی سازد. فراموش نکنید که یک اکیپ نیمه ماهر در مقایسه با اکیپ متخصص دستمزد کم تری نیز دریافت می‌کنند؛ پس به عبارتی، این فاکتور روی هزینه کل نیز تاثیرگذار خواهد بود.

• کاهش زمان پروژه

از یک مدیر پروژه در ارتباط با مهم ترین اهدافش بپرسید. قطعا از کاهش زمان پروژه نام خواهد برد. این عامل تاثیرگذار، یعنی زمان به قدری مهم است که موفقیت یک پروژه را تعیین می کند. مهارسازی دیوارهای غیر سازه ای تا پیش از رونمایی از سیستم وال مش معمولا مدت زمان زیادی به خود اختصاص می داد؛ چرا که این روش‌های سنتی اجرای وال پست از مواردی چون میلگرد بستر و وادار استفاده می‌شد که دیتیل‌های پیچیده‌ای داشتند. اجرای نسل جدید وال پست‌ها در مقابل چنین نیست و با نصب توری و اجرای پلاستر سیمانی یا پلاستر گچی، با دریافت تاییدیه وال مش به سادگی پایان می‌پذیرد.

• امکان نصب پس از پایان دیوارچینی

اگر فرایند دیوارچینی یک ساختمان به اتمام رسیده باشد، اجرای وال پست سنتی به منظور مهارسازی دیوارهای آن تقریبا غیر ممکن است؛ چرا که در این صورت باید تخریب زیادی صورت گیرد. این در حالی است که وال مش را پس از دیوارچینی می‌توان به سادگی روی سطح دیوار نصب نمود. (این سیستم اساسا پس از دیوارچینی نصب می شود.) این مزیت امکان از میان برداشتن یک محدودیت بزرگ را فراهم می‌سازد.

• وزن پایین

مقدار وزنی که توری فایبرگلاس در مقایسه با مصالح فلزی و بتن دارد، بسیار کم تر است. شما برای اجرای وال پست فلزی و بتنی به ناچار بار مرده قابل توجهی به سازه ساختمان تحمیل و به نوعی امنیت آن را در برابر زلزله تهدید می کنید؛ اما مش فایبرگلاس وزن بسیار کمی دارد؛ آن هم در حالی که سیستم نام برده از تاییدیه وال مش برخوردار است.

در ادامه برای آشنایی بیشتر با وال مش و نحوه اجرای آن در ساختمان های بتنی و فولادی مطالعه مقاله “راهنمای اجرای وال مش در انواع ساختمان بتنی و فولادی” را پیشنهاد می کنیم.

وال مش مورد تایید سازمان نظام مهندسی ساختمان

عناصر و سیستم‌های ساختمانی تنها در صورتی موثر و کارا هستند که بر اساس قوانین وضع شده از سوی نهادهای ذی صلاح به اجرا برسند. در رابطه با تاییدیه وال مش، سازمان نظام مهندسی است که این قوانین را تعیین می کند. نصب مش فایبرگلاس که اخیرا به عنوان برترین راهکار مهارسازی دیوارهای غیر سازه ای شناخته شده و کاربرد روزافزونی دارد، از تاییدیه وال مش برخوردار بوده و استانداردهای مربوط به اجرای اصولی آن در آیین نامه های ارایه شده از سوی این نهاد قابل دسترسی هستند. بنابراین، شما طراحان، سازندگان و مهندسین ناظر می توانید با اطمینان کامل از تاییدیه وال مش، این روش را برای مهار لرزه ای دیوارها به کار بگیرید.

نقش مهندسین ناظر ساختمان در اجرای صحیح وال مش

بحث تاییدیه وال مش توسط نظام مهندسی از دید کلی پیش تر مطرح شد. حال سوال پیش می آید که تاییدیه وال مش از نظر طراحی و اجرا بر اساس چه معیاری کسب می شود؟ مزایای مهارسازی با کمک توری فایبرگلاس، در مقایسه با دیگر روش ها به این گزینه برتری داده اند؛ اما طبیعتا مهارسازی با استفاده از توری فایبرگلاس تنها زمانی نسبت به وال پست فلزی و بتنی برتری دارد که دارای تاییدیه وال مش باشد. در غیر این صورت، ساختمان در رویارویی با زلزله، رفتار مناسب و مورد انتظار از خود نشان نداده و با خطر فروریزش مواجه خواهد بود. اهمیت این موضوع از آن جا مشخص می‌شود که به منظور کسب تاییدیه وال مش، اطمینان یافتن مهندسین ناظر از عملکرد صحیح سیستم ضروری است. بدین ترتیب، ناظرین که نماینده سازمان نظام مهندسی محسوب می شوند، به طور کامل بر کلیه فرایندهای اجرای وال مش نظارت نموده و پروژه را از بابت رعایت ضوابط تعیین شده در این رابطه مورد بررسی و ارزیابی قرار می دهند. به بیان دیگر، تاییدیه وال مش تنها در صورتی اخذ می‌شود که عملکرد آن از سوی ناظر مورد قبول قرار گیرد. در صورتی که به هر دلیل، یک یا چند مورد از مراحل مربوط به فرایند اجرای وال مش اشتباه پیش رفته یا دارای نقص باشد، تاییدیه وال مش توسط ناظر اعلام نمی‌شود. در این شرایط، ناظر موظف است موضوع را به مسئولین اجرا گوشزد کند. در ادامه، تیم اجرایی عهده دار رفع نواقص هستند، به طوری که مقاومت لازم دیوارها و سایر عناصر غیر باربر در برابر نیرویی لرزه ای تامین شده و از سوی ناظر مورد تایید واقع شود. مسئولیت نهاده شده به عهده مهندس ناظر در این شرایط سنگین بوده و در صورت وجود خطا در کسب تاییدیه وال مش، این مهندسین هستند که باید پاسخگو باشند. بدیهی است که به منظور کسب اطمینان از صحیح بودن مهارسازی با اجرای وال مش، مهندسین ناظر بایستی به کلیه ضوابط آیین نامه‌های مرتبط با این موضوع مسلط باشند.

جمع بندی نهایی

در رابطه با تاییدیه وال مش خواندید که سازمان نظام مهندسی ساختمان، نهادی است عهده دار وظیفه نظارت بر ساختمان سازی در کشور. این سازمان هدف کسب اطمینان از امنیت لازم ساختمان‌ها را دنبال می‌کند و در راستای نیل به این هدف، ضوابطی تدوین نموده که در میان آن‌ها قوانین مربوط به مهار لرزه‌ای عناصر غیر سازه‌ای با کمک وال پست از مهم‌ترین موارد است. وال پست‌ها خود دارای انواع گوناگونی هستند و امروزه بیش تر در نوع وال مش به کار می روند. تاییدیه وال مش به طور کلی توسط سازمان نظام مهندسی اعلام و در ضوابط مربوطه به آن اشاره شده است. لازم به ذکر است که در مقوله طراحی و اجرا نیز به کارگیری این روش تنها با داشتن تاییدیه وال مش امکان پذیر است و تنها با رجوع به همان ضوابط و استانداردهای تهیه شده توسط این سازمان مورد قبول واقع می‌شود. در این صورت، کسب تاییدیه وال مش از سوی مهندسین ناظر صورت می‌گیرد. با این اوصاف، استفاده از وال مش که بهترین جایگزین وال پست فلزی و سنتی است به منظور مقاوم سازی دیوار در ساختمان‌های بتنی و فولادی بلامانع بوده و اتفاقا از سوی این سازمان توصیه شده است. شما می‌توانید با مراجعه به آیین نامه های مذکور از بابت تاییدیه وال مش اطمینان حاصل فرمایید.