میلگرد بستر چیست؟

کشور ما ایران، یک کشور زلزله خیز است. متاسفانه با توجه به این واقعیت و رخ دادن حوادث مرتبط با آن طی سال های اخیر، باید منطقی عمل کرد و به اهمیت زیاد تقویت اجزای غیر سازه ای ساختمان نیز در کنار سازه آن توجه نمود. میلگرد از اساسی ترین محصولات پروژه های ساخت و ساز به شمار می رود. یکی از انواع این محصول، میلگرد بستر نام دارد که نقش موثری در مهارسازی دیوارهای غیر سازه ای دارد. نصب و کارگذاری این میلگرد باید بر اساس ضوابط فنی آیین نامه ها و جزییات اجرایی صورت گیرد. البته خوب است بدانید اخیرا با توجه به افزایش هزینه و زمان، به کارگیری میلگرد بستر راهکار نوینی محسوب نشده و یک جایگزین بهتر برای آن ارایه شده که در ادامه به آن اشاره خواهد شد. برای آشنایی با میلگرد بستر، نکات مربوطه و نیز روش جایگزین آن، لطفا ادامه مقاله را دنبال کنید.

در مورد میلگرد بستر بیشتر بدانیم

میلگرد بستر به یک نوع المان ساختمانی و مفتول طولی تغییر شکل یافته گفته می شود که جنس فولادی دارد. این المان با قرار گرفتن در بند بستر دیوار عملکرد خود را به انجام می رساند. میلگرد بستر هر چند می تواند یک میلگرد آج دار از نوع ساده باشد، اما به طور معمول داری دو مفتول معمولی یا آج دار است که به وسیله یک مفتول میانی به هم وصل شده اند. میلگردهای بستر شامل دو نوع خرپایی و نردبانی بوده و به عنوان یک اصل، میلگردهای بستر از نوع خرپایی دارای سختی بیش تری نسبت به نوع دیگر هستند. به همین دلیل، استفاده از آن ها نسبت به نوع نردبانی ارجحیت دارد.این نوع میلگرد در ابعاد متناسب برای قرارگیری در اتصالات و درزها بین ردیف های واحد بنایی نصب می‌شود. این امر ضروری است که میلگرد بستر حین جایگذاری به طور کامل درون ملات بستر قرار بگیرد. بدین صورت، پیوستگی مورد نیاز بین میلگرد بستر و واحدهای بنایی به کمک ملات ایجاد خواهد شد. مفتول های طولی میلگرد باید در فاصله حداکثر 400 میلی متر به مفتول میانی اتصال پیدا کنند. لازم به ذکر است که جهت اتصال نمای سنگی یا آجری به دیوارهای خارجی ساختمان نیز می توان از میلگرد بستر بهره جست. هم‌چنین برای ستون‌ها به منظور تحمل باربری عمودی و جلوگیری از شکستگی مایل تاثیر به سزایی دارد. این عنصر منحصر به فرد مانع شکستن، هنگام وارد شدن نیروهای کششی می‌شود.
این عنصر از جنس فولاد است و از سیم‌های فولادی با ضخامت چهار میلی‌متر تولید می‌شود که ضد زنگ و ضد فرسایش هستند. استفاده از میلگرد بستر باعث مقاوم‌سازی دیوارها در برابر زلزله و نیروهای وارد به ساختمان می‌شود. طی بررسی خسارت‌های وارده طی سوانحی از قبیل زلزله، در می‌یابیم که خسارات وارد شده طی خرابی دیوارها و سقف ساختمان‌ها رخ می‌دهد که به دلیل نداشتن استحکام کافی سازه رخ می‌دهد. از همین رو اجرای میلگرد بستر یکی از شیوه‌های مقرون به صرفه برای مقاوم سازی ساختمان می‌باشد.
هنگام ساخت میلگرد بستر باید به رطوبت ملات ساختمانی توجه شود زیرا وجود رطوبت منجر به زنگ زدگی و خوردگی میلگرد و در نهایت کاهش استحکام سازه می‌‌گردد. این سوال پیش می‌ آید که “چرا از روش‌های دیگر استفاده نمی‌شود؟” و دلیل آن این می‌باشد که سایر روش‌ها مقاومت کمتر از میلگرد بستر ایجاد می‌کنند.

بررسی تاریخچه استفاده از میلگرد بستر

برای نخستین بار اروپائیان برای افزایش مقاومت و استحکام سازه‌ها در سال 1813 از میلگرد بستر استفاده کردند و در سال 1950 استفاده از میلگرد رواج یافت. در ایران هم استفاده از میلگرد بستر در سال 1382 متداول شد که منجر به افزایش بیشتر مقاومت و مقاوم سازی ساختمان‌ها و سایر سازه‌ها گردید.

چرا باید از میلگرد بستر در هنگام دیوارچینی استفاده کنیم؟

در کشور ما روش افقی و عمودی شاخک گذاری و نبشی کشی جهت افزایش استحکام دیوارها و سایر قسمت های سازه کاربرد دارد. در صورتی که انجام مراحل این روش با رعایت نکات اصولی صورت نگیرد، تبعات خود را به همراه خواهد داشت. طی فرایند نبشی کشی، نبشی ها هم از بالا و هم از پایین به هم جوش داده می شوند. این کار سبب پایین آمدن میزان آزادی عمل نبشی در حین رخداد زمین لرزه و ایجاد لرزش در بنا می شود. حال نقش میلگرد بستر در این میان چیست؟ کارگذاری میلگرد بستر در میان میلگردهای داخل بتن به درگیر شدن هر چه بهتر مفتول ها در بتن کمک نموده و مقاومت آن ها را در برابر نیروی خارجی دیوارها بالا می برد.

میلگرد بستر نردبانی چیست؟

اگر مفتول میانی مورد استفاده در ساختار میلگرد بستر به طور عمود بر مفتول های طولی قرار گرفته باشد، آن میلگرد را نردبانی می گویند. جنس میلگرد بستر نردبانی از فولاد گالوانیزه و فرم آن آج دار است. در واقع، این دو خصوصیت از الزامات این میلگرد هستند؛ زیرا این محصول باید از نظر استحکام در شرایط خوبی قرار بگیرد و با ریسک زنگ زدگی نیز مواجه نباشد. میلگرد بستر نردبانی در بین ردیف های دیوار و در داخل ملات آن کار گذاشته می شود. مفتول میانی به کار رفته در این میلگردها می تواند از نوع معمولی انتخاب شود و تاکیدی بر آج دار بودن آن نیست.
عرض میلگرد بستر در نوع نردبانی بر اساس ضخامتی که دیوار دارد، مشخص می گردد. با توجه به این که ضخامت دیوارها خود به بلوک های مورد استفاده در دیوار بستگی دارد، عموما سه عرض عمده برای این میلگردها در نظر گرفته می شود: 5.5، 11 و 15 سانتی متر.

میلگرد بستر خرپایی چیست؟

در صورتی که مفتول میانی به شکل 7 و 8 در ساختار میلگرد بستر قرار گرفته باشد، میلگرد را خرپایی می نامند. این میلگردها از نظر استحکام نسبت به نوع دیگر، یعنی نردبانی اولویت دارند. در تولید میلگردهای بستر خرپایی نیز از مفتول فولادی نوع آج دار استفاده می شود. آج دار بودن این مفتول ها ضروری بوده و بر اساس مقررات و ضوابط تعیین شده است. هدف از آج دار بودن مفتول-های مذکور این است که درگیری آن با ملات بهتر صورت گیرد یا به بیان دیگر، مفتول ها بهتر با ملات درگیر شوند. جنس مفتول های به کار رفته در میلگرد خرپایی باید به گونه ای انتخاب شوند که پوسیدگی و خوردگی آن را مورد آسیب قرار ندهند.
عرض میلگرد خرپایی نیز مانند نوع قبلی به ضخامت دیوار وابسته است و با توجه به اجرا شدن دیوارها در سه ضخامت عمده 5.5، 11 و 15 سانتی متری، این میلگردها نیز معمولا با همین عرض تولید و عرضه می شوند. در این نوع میلگرد نیز الزام بر استفاده از مفتول های کناری آج دار بوده و در مقابل، نیازی به آج دار بودن مفتول میانی نیست. همچنین ضخامت مفتول آج دار باید حداقل برابر با 4 میلی متر باشد.

سایزبندی استاندارد میلگرد بستر چگونه است؟

میلگرد بستر در ابعاد زیر قابل تولید و عرضه است:

دسته‌بندی و مشخصات میلگرد بستر

میلگرد بستر از نظر جنس به دو دسته استنلس استیل و فولاد گالوانیزه ‌ تقسیم می‌شود. حال می خواهیم به این موضوع بپردازیم که میلگرد بستر گالوانیزه بهتر است یا استنلس استیل؟
بر اساس مبحث هشت مقرارت ملی ساختمان، انتخاب میلگرد بستر از میان دو جنس فولادی نوع گالوانیزه یا استنلس استیل مجاز است. در هر دو صورت میلگردها باید آج دار باشند. در ادامه به معرفی بیش تر این دو نوع خواهیم پرداخت.

میلگرد بستر استنلس استیل (stainless steel)

میلگرد بستری که از نوع فولادی انتخاب شود؛ به شرط این که فولاد مذکور در مقابل خوردگی و زنگ زدگی مقاومت مناسب داشته باشد، میلگرد بستر استنلس استیل یا فولاد ضد زنگ نام می گیرد. مقاومت این نوع فولاد به دلیل ساختار خاص آن است؛ چرا که جهت تولید فولاد استنلس استیل حدود 10 درصد کروم به کار می رود. با توجه به خصوصیت ذاتی کروم، یعنی مقاومت در برابر زنگ زدگی و فرسودگی، به کار رفتن آن جهت مقاوم سازی فولاد در این رابطه تاثیر مثبت دارد.

میلگرد بستر فولاد گالوانیزه

نوع دیگر میلگرد بستر، نوع فولادی گالوانیزه آن است. این نوع فولاد در برابر شرایطی چون وجود هوای مرطوب مقاوم بوده و زنگ نمی زند. در فولاد گالوانیزه از روکش روی استفاده می گردد. روی به فولاد خاصیت مقاومت در برابر زنگ زدگی و خوردگی داده و آن را از آسیب دیدن در مواجهه با این دو مورد مصون نگه می دارد.

فولاد ضد زنگ (استنلس استیل) یا فولاد گالوانیزه؟

انتخاب فولاد ضد‌ زنگ یا فولاد گالوانیزه؟ انتخاب یکی از این دو مدل کار دشواری می‌باشد و پاسخ دقیقی برای آن وجود ندارد و با توجه به اینکه هر کدام مزایا و معایبی دارند، بر اساس نوع پروژه و نظر مصرف کنندگان می‌توان انتخاب مناسب تری داشت.با بررسی خصوصیات دو نوع میلگرد بستر استنلش استیل و گالوانیزه می توان انتخاب و خرید بهتری انجام داد. میلگرد بستر استنلس استیل به دلیل استفاده از کروم در ساختار و فرایند تولید، جنس مقاوم تری دارد و از استحکام بالاتری نسبت به نوع دیگر بهره مند است. مزیت نوع گالوانیزه نسبت به استنلس استیل، قیمت بهتر آن است. البته به طور کلی هر دو محصول ضد زنگ هستند که به یک انتخاب جذاب برای افراد و شرکت‌ها تبدیل می‌گردد. اگرچه فولاد گالوانیزه ارزان‌تر است اما فولاد ضد زنگ محکم‌تر می‌باشد که به این دلیل وجود کروم است.
به طور کلی فولاد گالوانیزه نسبت به فولاد ضد ‌زنگ انعطاف‌پذیرتر است و فولاد ضد زنگ قوی‌تر و مقاوم‌تر از فولاد گالوانیزه در برابر خوردگی و زنگ زدگی می‌باشد.

مزایای استفاده از میلگردهای بستر

مزایای به کارگیری میلگرد بستر عبارتند از:

•  کنترل فاصله و عرض ترک های حاصل از تغییر شکل حرارتی یا جمع شدگی
•  بالا رفتن میزان مقاومت و نیز شکل پذیری خمش مربوط به خارج از صفحه دیوار
•  بالا رفتن مقاومت داخل صفحه دیوار از لحاظ برشی
•  حفظ و تقویت انسجام دیوار در حین رخداد زمین لرزه و نیز پیشگیری از فرو ریختن آن در خارج از صفحه
•  ارتقای خاصیت شکل پذیری دیوار
•  ایجاد اتصالات مکانیکی جهت اجرای نمای بنایی (از جنس سنگ یا آجر)
•  بی نیازی از به کارگیری واحدهای بنایی دارای هندسه خاص
•  بی نیازی از تزریق دوغاب
•  بی نیازی از ایجاد هر گونه تغییر در فرایند ساخت و اجرای دیوار
•  امکان قرار گرفتن در ساختار دیوار به صورت عمودی
•  متصل نمودن دیوارهای دولایه به هم
•  فراهم کردن تسلیحات لازم برای فضای اطراف بازشوها
•  برخورداری از طول مهاری و طول وصله کم به واسطه کم بودن قطر مفتول و نیز فرم شبکه مانند میلگرد بستر
•  امکان متصل نمودن دیوارهای متقاطع با استفاده از این نوع میلگرد

نیاز به ذکر است که در دیوارهای بهره مند از عملکرد دوطرفه، میلگرد بستر به صورت مستقیم منجر به تقویت و ارتقای مقاومت خمشی می گردد. در رابطه با دیوارهای دهانه افقی نیز همین طور است. و اما در مورد دیوارهای دهانه عمودی، با وجود این که میلگرد بستر تاثیر مستقیمی روی مقاومت خمشی دیوار ندارد، باز هم از طریق بهبود بخشیدن به عملکرد داخل صفحه و پایین آوردن ریسک ایجاد ترک های احتمالی، از راه غیر مستقیم روی عملکرد خارج از صفحه دیوارهای دارای دهانه عمود اثر خواهد گذاشت. باید یادآور شد رفتار داخل و خارج صفحه دیوار شامل اندرکنش می شود و این یعنی در صورت ایجاد آسیب دیدگی داخل صفحه، مقاومت خارج از صفحه کم خواهد شد. دقیقا عکس این موضوع نیز صادق است.

آیا میلگرد بستر معایبی هم دارد؟

از دید واقع بینانه، میلگرد بستر با وجود مزایای بسیار، معایبی نیز دارد:

•  جهت جلوگیری از ورود آسیب به سازه باید در اجرای این میلگرد از محاسبات دقیق مهندسی کمک گرفت.
•  ریسک بالا رفتن خسارات در اجرای میلگرد بستر وجود دارد و دلیلش نیز پیچیدگی استانداردهای مورد نیاز است.
•  در صورت عدم توجه به قطر و کلا ابعاد میلگرد، شکل دیوار دچار نقص خواهد شد.

مشخصات فنی میلگرد

طبق بند 3-3 ضابطه 729، موارد زیر از مشخصات فنی میلگرد بستر به شمار می روند:

•  حداقل قطر استاندارد برای مفتول 4 میلی متر و حداکثر میزان آن برابر با نیمی از ضخامت ملات بستر است. از آن جا که ضخامت ملات بستر نمی تواند از 16 میلی متر بیش تر شود، می توان این طور نتیجه گرفت که حداکثر قطر استاندارد برای مفتول ها 8 میلی متر است. به طور کلی و معمولا، ضخامت این ملات چیزی در حدود 10 میلی متر در نظر گرفته می شود و به همین ترتیب، قطر مفتول های مورد استفاده برابر با 4 تا 4.5 میلی متر خواهد بود.
•  مقطع مفتول های به کار رفته در ساختار میلگرد بستر در رابطه با بلوک های AAC که بند بستر نازک (کم تر از 3 میلی متر) دارند، می تواند به شکل کتابی یا مستطیلی در نظر گرفته شود. به این شکل، مفتول به صورت کامل داخل ملات بستر نازک قرار گرفته و در واقع مدفون می شود.
•  فولادی که برای ساخت مفتول های میلگرد بستر به کار می رود، باید تنش تسلیمی حداقل برابر با 450 مگاپاسکال داشته باشد. این تنش تسلیم نباید از 550 مگاپاسکال بیش تر شود. نسبت میان تنش نهایی به تنش تسلیم نیز نبایست از 1.2 پایین تر باشد. اگر تنش تسلیم از میزان ذکر شده پایین تر باشد، به شرط اخذ تاییدیه از طرف مهندس محاسب، به کار بردن آن با مانع روبرو نخواهد بود. البته باید توجه داشت که میزان نسبت بین تنش نهایی به تنش تسلیم باز هم پایین تر از 1.2 نباشد.
•  برای پیشگیری از ایجاد خوردگی، توصیه می شود میلگردهای بستر به شکل گالوانیزه تهیه شوند و در غیر این صورت، از پوشش اپوکسی بهره ببرند. اگر چنین شرایطی فراهم نباشد، میلگردهای مذکور بایست جنس فولاد ضد زنگ داشته باشند.
•  برای دستیابی به پیوستگی هر چه بهتر بین ملات و میلگرد بستر، ضروری است که مفتول های طولی به کار رفته در ساختار از سطح آجدار برخوردار باشند. فرم مورد نظر برای مفتول میانی که نقش اتصال بین دو مفتول طولی را ایفا می کند، معمولی و دارای سطح صاف است.

نحوه اجرای میلگرد بستر

میلگرد بستر را می توان به دو روش، در راستای افقی یا عمودی اجرا کرد که در ادامه هر یک شرح داده خواهند شد:

اجرای میلگرد بستر در راستای افقی

روش نخست اجرای میلگرد بستر، اجرای آن در امتداد افقی است. جهت کار گذاشتن میلگرد در این راستا هر دو نوع میلگردها، یعنی خرپایی و نردبانی قابل استفاده هستند. برای انجام کار طی این روش باید از میلگرد کلاف با قطر 4 الی 6 میلی متر بهره جست. میلگردها با فاصله معین از هم در بین مواد سیمانی، آجر یا بلوک جای می گیرند. اگر در قسمت های گوشه ای دیوار از وال پست استفاده نشده باشد، امکان استفاده از میلگرد بستر در دو ضلع آن نیز وجود خواهد داشت. در صورتی که شرایط این کار فراهم نباشد، استفاده از قلاب و گیره و انجام جوشکاری به منظور مهارسازی میلگردها و اتصال آن ها به دیوار پیشنهاد می شود.
بر اساس آیین نامه منتشر شده در رابطه با اجرای میلگرد بستر، قرار دادن آن ها در فاصله 50 سانتی متری از هم ممکن است. در ضمن ضروری است در هنگام چیدن دیوار، 20 سانتی متر پایانی میلگرد با زاویه قائم خم گردد. به این شکل می توان آن را داخل بست و قلاب جای داد. در مرحله آخر و زمانی که میلگردهای افقی در ساختار دیوار جای گرفتند، ملات با ضخامت 1.5 سانتی متر روی آن اجرا و سطحشان به طور کامل پوشش داده می شود.

اجرای میلگرد بستر در راستای عمودی

روش دیگر برای کار گذاشتن میلگرد بستر در دیوار، اجرای آن در امتداد عمودی است. طی این روش، میلگردها به شکل عمودی بین بلوک ها یا آجرها جای می گیرند؛ به صورتی که تا نزدیک سقف امتداد پیدا می کنند. جهت قرار دادن میلگردها به این نحو، دیوار با سقف اتصال پیدا نخواهد کرد. در مرحله آخر، فضای خالی بین تیرچه ها و میلگردها با کمک سیمان پر می شود. در صورت لزوم، برای مهارسازی میلگردهای عمودی از نبشی و سپری کمک گرفته می شود.

اصول و ضوابط آیین نامه ای ضابطه 729 در اجرای میلگرد بستر

طی سال های گذشته، نیاز به تقویت و مستحکم سازی اجزای غیرسازه‌ای، از جمله دیوارها سبب ایجاد الزاماتی شده که بر اساس نشریاتی ارایه شده اند. یکی از این نشریات، ضابطه 729 نام دارد که با عنوان «راهنمای طراحی لرزه‌ای دیوارهای بنایی غیرسازه‌ای مسلح به میلگرد بستر» و توسط امور نظام فنی و اجرایی تهیه و گردآوردی شده است. طبق این ضابطه، اصول اجرای میلگرد بستر طبق بند 5-5-2 عبارتند از:

•  در میلگردهای بستر مورد استفاده در دیوارهای اجرا شده با واحدهای سیمانی یا رسی، حداقل قطر استاندارد برای مفتول 4 میلی متر و حداکثر میزان آن معادل نیمی از ضخامت بند بستر (افقی) است.
•  جنس میلگرد بستر باید از فولاد گالوانیزه باشد و در صورت قرار داشتن دیوار در معرض رطوبت، حداقل پوشش منظور شده برای آن 15 میلی متر خواهد بود. اگر چنین شرایطی وجود نداشته باشد، پوشش 10 میلی متری قابل قبول است. تامین این پوشش توسط ملات بستر صورت می گیرد. به عبارت دیگر، پهنای میلگرد بستر باید از هر سمت دست کم به مقدار پوشش لازم کوچک تر از ضخامت دیوار باشد.
•  حداقل پوشش لازم میلگرد بستر در صورتی که دیوار در معرض هوا و خاک باشد، 15 میلی متر و در غیر این صورت، 10 میلی متر است.
•  حداقل میزان طول همپوشانی در بخش وصله میلگردهای بستر معادل 75 برابر قطر مفتول است. اگر میلگردهای وصله شده در میان دو بند بستر پشت سر هم جای گرفته باشند، حداقل طول وصله باید 54 برابر قطر مفتول به علاوه 2 برابر فاصله میان دو بند بستر مذکور باشد. اگر میلگرد بستر صرفا جهت حفظ انسجام و کنترل ترک های دیوار به کار رود، حداقل میزان طول همپوشانی 50 برابر قطر مفتول یا 150 میلی متر منظور می شود.
•  در بخش وصله میلگرد بستر، برش مفتول میانی (7 و 8) اشکالی ندارد.
•  وصله دو میلگرد بستر پشت سر هم نباید در یک راستا قرار گیرد.
•  جهت ساده سازی فرایند کار گذاشتن میلگرد بستر و ایجاد پوشش مورد نیاز، عرض میلگرد باید دست کم 30 میلی متر کم تر از ضخامت دیوار باشد.
•  در بخش درزهای دیوار (حرارتی، انقطاع، جدا کننده) نیاز به قطع شدن میلگرد بستر وجود دارد؛ زیرا دیوار باید جهت تغییر شکل در این درزها آزادی داشته باشد.
•  حداکثر فاصله میلگردهای بستر یک در میان یا 450 میلی متر است. این فاصله نباید از 500 میلی متر بیش تر شود.
•  در اولین بند بستر در قسمت پایین و بالای بازشوهای با بعد کوچک بزرگ تر از 0.5 متر استفاده از میلگرد بستر الزامی است.
•  میلگرد بستر نباید هیچ گونه آلودگی به گرد و خاک، روغن یا موارد دیگری که روی چسبندگی فولاد به ملات اثر منفی دارند، داشته باشد.

روش محاسبه مقدار میلگرد بستر مورد نیاز در ساختمان

به طور کلی و بر اساس مقررات ملی ساختمان از دو روش جهت محاسبه مقدار میلگرد بستر لازم وجود دارد. این دو روش به شرح زیرند:

محاسبه میلگرد بستر به روش تجویزی

طی این روش در ازای هر ۴۰ سانتی‌متر از ارتفاع دیوار، باید از یک ردیف میلگرد بستر استفاده کرد.

محاسبه میلگرد بستر به روش محاسباتی

در این روش، مجموع سطح مقطع مفتول‌های به کار رفته در میلگرد باید معادل ۰.۰۰۰۷ سطح مقطع موثر دیوار در نظر گرفته شود.

عوامل موثر بر قیمت فروش هر کیلو میلگرد بستر در بازار

قیمت فروش هر کیلو میلگرد بستر از فاکتورهای مختلفی تاثیر می گیرد که به شرح زیر هستند:

•  طول و ضخامت شاخه
•  هزینه مواد مورد استفاده برای تولید
•  میزان عرضه و تقاضا
•  نرخ تورم
•  قیمت دلار
•  مقدار صادرات محصول
•  قیمت سوخت و انرژی

مهم ترین نکات قبل از خرید میلگرد بستر

جهت انتخاب و خرید میلگرد بستری باید نکات زیر را در نظر بگیرید:

•  اعتبار تولید کننده و فروشنده: یکی از مهم ترین موارد در میان این نکات، اعتبار تولید کننده و نمایندگی فروش محصول است. پیش از خرید باید به مورد اطمینان بودن فروشنده توجه کنید.
•  قطر مفتول مورد استفاده: معمولا مفتول ها قطر 4 یا 4.8 میلی متری دارند.
•  عرض میلگرد بستر: میلگردهای بستر دارای سه عرض معمول 5.5، 11 و 15 سانتی متری هستند.
•  طول میلگرد بستر: میلگرد بستر 3 متر طول دارد.
•  نوع میلگرد بستر از نظر وجود آج: این میلگردها دو نوع آج دار و ساده را شامل می شوند.
•  نوع میلگرد بستر از لحاظ نحوه قرارگیری مفتول ها: میلگردها بر این اساس به دو دسته خرپایی و نردبانی تقسیم می شوند.
•  موارد دیگری مانند وزن، نوع آج، بسته بندی و خصوصیات مکانیکی میلگرد نیز از نکات حائر اهمیت به شمار می روند.
•  مورد بعدی که وجودش یک مزیت به حساب می آید، ارایه گارانتی توسط فروشنده محصول است.

اطلاعات بیشتر در مورد وال پست (وادار)

وال پست یا نگهدارنده دیوار که به صورت یک چهارچوب اجرا می‌شود، عمدتا از جنس نبشی، ناودانی، قوطی پروفیل می‌باشد. البته پایدارسازی دیوار با نوین وال پست FRP، مش فایبرگلاس و مش فیبرکربن نیز، امروزه از دسته وال پست‌های رایج در ساختمان سازی هستند.عملکرد وال پست‌ها به منظور توزیع صحیح نیروهای وارده بر دیوار می‌باشد. در واقع دیوار ساختمان در برابر نیرو وارده به صورت یکپارچه عمل کند و این اسکلت مانع از فروپاشی اعضای غیر اصولی آن در هنگام وقوع سوانح مانند زلزله می‌‌گردد. در صورت اجرای غیر اصولی و عدم توجه به ضوابط طراحی استاندارد 2800 ایران و هم‌چنین عدم استفاده از وال پست در هنگام وقوع سوانح فرو میریزد و خسارت های جانی و مالی فراوانی به بار می‌آورد.

وال پست را می‌توان با استفاده از روش‌هایی مانند جوشکاری، پیچ و مهره به ستون‌ها و تیرها متصل نمود. مطابق با استاندارد های اروپایی، از روش جوشکاری به دلیل انعطاف کم برای اتصال وال پست به اعضا استفاده نمی‌شود و تنها روش پیچ و مهره در ساخت اسکلت و قسمت‌های دیگر سازه استفاده می‌شود ولی در ایران هم‌چنان از روش جوشکاری استفاده می‌شود و مورد تایید است.

انواع وال پست

وال پست دارای انواع مختلفی می‌باشد که شامل وال پست افقی، عمودی و ترکیبی می‌باشد و قسمت‌هایی مانند پنجره‌ها، عایق‌ها، تأسیسات، درب‌ها و نمای بیرونی، ازجمله مکان‌هایی هستند که از وال پست استفاده می‌شود:

•  وال پست افقی

وال پست افقی برای قسمت هایی از ساختمان به کار می‌رود که عمودی هستند اما خود وال پست به صورت افقی اجرا می‌شود. استفاده از وال پست افقی در دیوار های با ارتفاع بیشتر از 3.5 متر الزامی می‌باشد و منجر به استحکام سازه و جلوگیری از خرابی در برابر حوادث می‌گردد.

• وال پست عمودی

از وال پست عمودی زمانی استفاده می‌کنیم که می‌خواهیم ضخامت کل دیوار پوشش داده شود. هم‌چنین در مواقعی که بارهای خمشی در دیوار بر دیگر انواع بارهای وارده غلبه دارد، استفاده از وال پست عمودی ضروری می‌باشد. وال پست عمودی را در دهانه‌های بزرگ از روی تیر طبقه پایین به زیر تیر طبقه بالا در داخل میان قاب جوش می‌دهند.

وال مش یکی از انواع نوین وال پست‌ها است که به طور گسترده‌ایی به عنوان نگه‌دارنده دیوار مورد استفاده قرار  می‌‎گیرد. پیشنهاد می‌گردد برای شناخت این نوع از نوین وال پست‌ها، مقاله جامع ” وال مش چیست و استفاده از آن چه مزایایی دارد؟ ” را مطالعه فرمایید.

•  وال پست ترکیبی

وال پست ترکیبی به استفاده همزمان از دو نوع وال پست افقی و عمودی در کنار هم در سازه می‌گویند.

روش اجرای وال پست

وال پست‌ها اکثرا به صورت تیر و ستون طراحی می‌گردند البته بر اساس نوع اجرا وال پست قائم و افقی نیز وجود دارد که از وال پست قائم برای دهانه های بزرگ که از روی تیر طبقه پایین به زیر تیر طبقه بالا در دهانه جوش می‌شود، استفاده می‌گردد. وظیفه وادار قائم انتقال نیروهای حاصل از باد و زلزله از دیوار به قاب سازه است که منجر به استحکام بیشتر دیوار می‌شود. در صورتی که طول دیوار 40 برابر ضخامت آن و یا ارتفاع دیوار 30 برابر ضخامت آن باشد، به منظور مقاوم‌ سازی دیوار نصب وال پست ضروری است. وال پست به‌ صورت فلزی و بتنی اجرا می‌‌شوند.

استفاده از وال پست از بعد از زلزله کرمانشاه، رایج شد. بنابراین، ساختمان‌های قدیمی فاقد وال پست هستند.بدین منظور، تاکنون راهکارهای زیادی جهت تقویت دیوارهای بدون وال پست، طراحی و ابداع شده است. برای اطلاع بیشتر از این راهکارها، پیشنهاد می‌گردد تا مقاله ” مقاوم سازی دیوار بدون وال پست ” را مطالعه فرمایید.

در هنگام اجرای وال پست چه اشتباهات رایجی رخ می‌دهد؟

در بعضی از موارد با توجه به افزایش هزینه متریال و گران تمام شدن هزینه‌های ساخت، در اجرای وال پست تغییرات می‌دهند که منجر به رخداد اشتباهاتی می‌گردد که می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

•  عدم اجرای پشت به پشت نبشی‌های افقی و قائم
•  استفاده از میلگرد به جای نبشی برای اجرای کلاف‌های افقی

تفاوت وال پست با میلگرد بستر چه می‌باشد؟

همان طور که گفته شد از میلگرد بستر و وال پست به‌منظور مقاوم‌سازی و استحکام سازه‌های بتنی و فلزی استفاده می‌شود. اگرچه هر دو آن‌ها برای یک هدف به‌کار برده می‌شوند اما تفاوت‌هایی نیز با یکدیگر دارند. متریال سازنده وال پست و میلگرد بستر با یکدیگر متفاوت می‌باشد. برای ساخت وال پست‌ها از پروفیل نبشی، ناودانی، قوطی و تسمه و برای میلگردهای بستر، از میلگردی به قطر 4 میلیمتر از جنس استیل استفاده می‌شود.

• اجرای میلگرد بستر از اجرای وال پست آسان‌تر و در مدت زمان کوتاه تری انجام می‌شود. به این دلیل که در فرایند اجرای وال پست از جوشکاری استفاده می‌شود، بنابراین زمان نصب و اجرای آن در مقایسه با میلگرد بستر طولانی‌‌تر است.
• میلگرد بستر از لحاظ قیمت نسبت به وال پست بسیار مقرون به صرفه‌تر است و هزینه اجرایی آن کمتر می‌باشد.
• میزان تحمل بارهای وارده وال پست در برابر نیرو‌های خارجی، برشی و کششی بیشتر از میلگرد بستر است.
• با توجه به اینکه نصب وال پست به دقت بالایی احتیاج دارد، اجرای آن همراه با جوشکاری و زیر نظر نیرو‌های ماهر و متخصص انجام می‌شود.
• میلگرد بستر نسبت به وال پست دارای قابلیت‌هایی مانند انعطاف‌پذیری بالا، مقاومت در برابر زنگ‌زدگی و پوسیدگی، کنترل ترک‌های ناشی از انبساط، ایجاد اتصال قوی و مقاوم‌سازی بهتر سازه است.

وال پست یا میلگرد بستر؟!

وال پست با نبشی، ناودانی یا قوطی پروفیل ساخته شده است،که برای یکپارچه عمل نمودن دیوار به کار می‌رود و هدف آن توزیع صحیح نیروهای وارد شده بر دیوار و تقویت سازه در برابر نیروهای خمشی و برشی می‌‌باشد. از انواع وال پست‌های رایج در تقاطع دیوارهای غیر سازه‌‌ای، جان‌ پناه‌‌ها، کنار دهانه‌‌های ورودی و غیره استفاده می‌‌کنند تا در هنگام وقوع سوانح از فروپاشی دیوار جلوگیری نمایند. اما میلگرد بستر به صورت نردبانی یا خرپایی به ‌هم جوش داده‌ می‌شوند و در ملات بین دیوار آجری یا سفالی و ستون ها قرار می‌گیرد. در ساخت و ساز، از میلگرد بستر به منظور غلبه بر نیروهای کششی و فشاری استفاده می‌شود. پس با وجود عملکرد و هدف‌های مشابه، وال پست و میلگرد بستر از نظر ظاهر، متریال، نحوه اجرا و استانداردهای اجرا تفاوت‌هایی دارند. اخیرا مشاهده شده است که از میلگرد بستر به جای وال پست به علت نصب آسان تر، سبک تر بودن سازه، استحکام بالا و اتصال قوی دیوارها استفاده می‌کنند.

حذف میلگرد بستر در مهار دیوار به روش وال مش

عملکرد میلگرد بستر، تقویت بستر دیواری است که در آن جای می گیرد. میلگردهای بستر با مفتول های قرار گرفته به فرم خرپایی یا نردبانی در لایه های میانی دیوار مورد نظر کار گذاشته شده و استحکام آن را در برابر ریزش و تخریب بالا می برد. به کارگیری میلگرد بستر هر چند مهم و تاثیرگذار و لزوم استفاده از آن مورد تاکید است؛ اما با توجه به افزایش مدت زمان پروژه و نیز هزینه ها معایبی را نیز به همراه دارد. به تازگی روش دیگری جهت مهار کردن اجزای غیر سازه ای (مانند دیوار) ارایه شده که وال مش نام دارد. سیستم وال مش به گونه ای طراحی و اجرا می شود که برخلاف الزامات اجرای وال پست فلزی، دیگر نیاز به نصب میلگرد بستر برای افزایش مقاومت نخواهد بود.
در واقع، وال مش یک روش نوین مسلح سازی دیوار است که نسبت به وال پست فلزی مزایای زیادی دارد. این روش طی مدت زمان کوتاه تر و با هزینه کم تری قابل اجراست و فرایند پیچیده ای جهت اجرا ندارد. عملکرد مناسب وال مش در مهار کردن دیوارهای غیر سازه ای مقابل نیروهای حاصل از رخداد زمین لرزه به قدری قابل توجه بوده که این سیستم به خوبی جای خود را در صنعت ساخت و ساز باز کرده است. از این روست که نیاز به استفاده از میلگرد بستر با ورود فناوری نوین وال مش به صنعت ساختمان، کنار رفته است. امروزه اکثر پروژه های در حال انجام، از مزایای وال مش بهره می گیرند و این سیستم توانسته با کمک همین مزایا به سادگی جای نوع سنتی و مرسوم وال پست یا همان وال پست فلزی را پر کند. در ادامه برای آشنایی بیشتر با وال مش و دلایل جایگزینی آن با وال پست های مرسوم مطالعه مقاله “وال مش، بهترین جایگزین وال پست سنتی و فلزی” را پیشنهاد می کنیم.

سخن آخر

در این مقاله به معرفی میلگرد بستر، ماهیت، مشخصات فنی، مزایا، ضوابط مربوطه و سایر موارد لازم در این باره پرداخته شد. امید است اطلاعات ارایه شده به افزایش دانش شما در این زمینه و بهره مندی از دید بهتر جهت انتخاب و خرید میلگرد بستر یا حتی جایگزینی آن با روی آوردن به سیستم وال مش کمک کرده باشد. میلگرد بستر و وال پست، هرکدام کاربردهای متفاوتی دارند و سوال خیلی از افراد این می‌ باشد که وال پست بخریم یا میلگرد؟ یا از میلگرد بستر به جای وال پست استفاده کنیم؟ برای پاسخ به این سوال‌ها باید در نظر بگیریم که استحکام و مقاومت یک سازه اولویت می‌باشد. با وجود تفاوت‌های جزئی، وال پست و میلگرد بستر هر دو با هدف بالابردن مقاومت سازه در برابر خطرات احتمالی مانند زلزله را بر عهده دارند. باوجود موارد ذکر‌شده، بر اساس هزینه و بودجه خود می توانید تعیین کند که از کدام نوع برای بالابردن مقاومت سازه استفاده کنید. برای اطلاعات بیشتر، پیش از خرید می‌توانید با کارشناسان ما در تماس باشید و از راهنمایی‌های آنان برای خرید و انتخاب بهتر بهره بگیرید.